طبق آمارهای جهانی، کشورمان هفت درصد ذخایر معدنی دنیا را به خود اختصاص داده است، همچنین ۳۵ درصد از اکتشافات کشورمان در حوزه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است.

نزدیک به ۸۰ نوع ماده معدنی در کشورمان وجود دارد که حدود نیمی از این مواد جزو سنگ های قیمتی هستند، با این اوصاف سهم کشورمان در تجارت جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی بسیار ناچیز است.

طبق گزارش ها، کشورمان دارای معادن غنی از سنگ های قیمتی است. استان‌های قم، خراسان، کرمان، همدان، اصفهان، سمنان و کردستان از مهم‌ترین مناطق دارای معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در کشورمان به شمار می‌روند.

تنها در شهرستان فردوس از توابع استان خراسان جنوبی، ۳۸ نوع گوهرسنگ و ۳۵ معدن فعال در حوزه سنگ های قیمتی وجود دارد که باید از لحاظ ارزش معدنی مورد توجه قرار گیرد.

سهم یک صدم درصدی صادرات ایران در حوزه گوهرسنگ‌ها

مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور می گوید: گردش مالی گوهرسنگ ها، فلزات گرانبها و الماس در جهان سالیانه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار است که سهم کشور ما در این زمینه یک صدم درصد است.

«سید ابومحمد هاشمی»، دلیل این سهم نچیز را ناقص بودن ثبت اطلاعات در کشورمان و عدم توجه کافی به برندسازی برشمرد.

وی ادامه‌داد: آمار صادرات در حوزه سنگ های قیمتی مبهم است، زیرا ثبت سفارش انجام نمی‌شود، اما اکنون در سامانه جامع تجارت اقداماتی برای ثبت سفارش ها انجام شده است.

هاشمی، یکی دیگر از دلایل سهم ناچیز ایران در صادرات سنگ‌های قیمتی را بحث برندسازی عنوان و اضافه‌کرد: باید بر روی آموزش های بازار محور کار شود تا منجر به برندسازی شود، تاکنون برندسازی خوبی در حوزه سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی انجام نشده است تا بتواند وارد بازار جهانی شود.

مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور تاکید کرد: باید در بحث صادرات، کل زنجیره ارزش افزوده از اکتشاف تا بازارهای جهانی را مورد توجه قرار دهیم.

عقیق شجر بهاری و پاییزی ثبت جهانی می شود

وی با بیان اینکه کل استان خراسان جنوبی خواستگاه عقیق های با کیفیت است، افزود: عقیق هایی که در این استان و شهرستان های آن موجود است دارای رتبه‌های جهانی و بالاتر از عقیق یمن است.

هاشمی اضافه‌کرد: عقیق شجر بهاری و پاییزی شهرستان فردوس از استان خراسان جنوبی از جمله سنگ های قیمتی شناخته شده در ایران است و به دنبال آن هستیم تا بتوانیم این نوع عقیق را به عنوان کار ملی، ثبت جهانی کنیم.

وی با تاکید بر برندسازی سنگ های قیمتی، ادامه‌داد: این سنگ ها برای ثبت جهانی شدن نیازمند برندسازی هستند؛ در این زمینه اقدامات مختلفی از جمله معرفی، آموزش تراش گوهرسنگ و برگزاری مسابقات گوهرتراشی از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو)‌انجام شده است.

مجری طرح توسعه صنعت گوهر سنگ کشور عنوان‌کرد: امسال بزرگترین رویداد گوهرتراشی در شهرستان فردوس خراسان جنوبی از ۹ تا ۱۱ آبان ماه برگزار شد تا از این طریق افرادی که در حوزه سنگ های قیمتی فعال هستند به این شهرستان بیایند و از نزدیک با این معادن و سنگ های قیمتی آشنا شوند.

وی خاطرنشان‌کرد: یکی دیگر از اهداف برگزاری این رویداد، شناسایی گوهرتراشان حرفه ای و برندسازی است تا بتوانیم برای ورود به بازارهای جهانی گام برداریم.

هاشمی از ارائه آموزش های گوهرتراشی خبر داد و گفت: در شهرستان فردوس نزدیک به ۶۰۰ نفر آموزش های مهارتی را فرا گرفته اند که ۴۵۰ نفر از آنان مشغول به تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی هستند.

وی تاکید کرد: با توانمندسازی نیروی انسانی به سمت آموزش های بازار محور حرکت می کنیم، زیرا با ایجاد اشتغال مویرگی، با ورود هر یک نفر به حوزه گوهرتراشی، نزدیک به هفت نفر مشغول به کار می شوند.

اکتشاف گوهرسنگ در ۱۱ استان کشور

مجری طرح توسعه صنعت گوهر سنگ کشور با اشاره به طرح ملی توسعه سنگ گوهرسنگ ها، اظهار داشت: این طرح از ۲ سال پیش ابلاغ شده است و بر اساس زنجیره اکتشاف تا برندسازی دنبال می شود تا فعالان این عرصه به زنجیره ارزش وصل شوند.

وی با اشاره به اینکه در ۳۱ استان آموزش تراش بازار محور گوهرسنگ توسط سازمان فنی و حرفه ای انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: اکنون شهر فردوس به کارگاه بزرگ گوهر تراشی سنگ‌های قیمتی تبدیل شده است و بسیاری از کارآموزان، کارگاه‌های خانگی یا گروهی را ایجاد کرده اند.

تدوین معیارها و ضوابط اکتشاف معادن سنگ های زینتی

هاشمی با اشاره به اینکه در نوع بهره برداری معادن گوهرسنگ ها اشکالاتی وجود دارد، افزود: ایمیدرو در حال تدوین معیارها و ضوابط اکتشاف هاست، به زودی دستورالعمل ها ابلاغ و در اختیار بهره برداران قرار می گیرد تا بهره‌برداری‌ها با یک‌سری روش های اصولی انجام شود.

وی اضافه‌کرد: کار اکتشافی در ۱۱ استان انجام شده است، مبناهای زیادی برای کشف به دست آمده است تا اکتشافات نظام مند و قانون مندی داشته باشیم.

مجری طرح توسعه صنعت گوهر سنگ کشور با اشاره به اینکه چندین معدن طلا در خراسان جنوبی شناسایی شده است، ادامه‌داد: خراسان جنوبی مهد گوهرسنگ و این استان نیازمند معرفی است.

معادن سنگ های قیمتی فرصت ارزآوری برای کشور است

در همین پیوند، «علی گرجیان‌مقدم»‌ کارشناس و کارآفرین در حوزه سنگ های قیمتی در گفت و گوی با ایرنا اظهار داشت: شهرستان فردوس ۳۵ معدن با ۳۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی را در دل خود جای داده است که در این میان معدن «حلقه شجر هفت‌رنگ» فردوس، یک عقیق بی‌نظیر و منحصر به فرد است.

وی گفت: اکتشاف، فرآوری و استخراج سنگ‌های فردوس ۱۱ سال است که انجام می‌شود در این میان هر کدام از سنگ های عقیق این معادن مثل اثر انگشت غیرقابل تکرار هستند که در هیچ جای جهان نمونه ندارند.

گرجیان‌مقدم، با اشاره به اینکه در شهرستان فردوس نزدیک‌به ۲۰ میلیون تن عقیق شجر وجود دارد، افزود: اگر بهره برداری درست از این معادن انجام شود، نیازی به صادرات نفت نداریم و می‌توانیم به راحتی با صادرات این سنگ‌های قیمتی به ارزآوری کشورمان کمک کنیم.

وی بیان‌داشت: در حوزه صادرات سنگ های قیمتی نتوانسته ایم به بازارهای جهانی ورود کنیم، در این زمینه تسهیل گری و اقدامات مناسبی انجام نشده است و فقط هنرمندان محصولات‌شان را به صورت محدود برای کشورهای مانند ایتالیا، هلند، ترکیه و آلمان می فرستند.

تاکید بر بهره برداری اصولی از معادن گوهرسنگ

این کارشناس گوهرتراشی با بیان اینکه بهره برداری اصولی از معادن گوهرسنگ شهرستان فردوس انجام نمی‌شود، گفت: ورود دستگاه ها و ماشین آلات به این معادن ممنوع است، فقط بومی ها با برداشت های سطحی اقدام به کشف و استخراج می‌کنند که اکنون در معادن این شهرستان حدود ۲۰۰ نفر فعال و امرار معاش می کنند.

گرجیان‌مقدم افزود: برداشت از معادن این شهرستان به صورت دستی و سنتی است به گونه ای که روزانه حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم سنگ عقیق استخراج می‌شود و پس از آن به مرحله گوهرتراشی و فروش می رسد، این در حالی است که معادن سنگ های قیمتی منابعی تجدیدناپذیر هستند که باید بهره‌برداری از آنها مدیریت شود.

وی ادامه‌داد: حیف است کشورمان با این منابع غنی معدنی در گوهرسنگ ها، سهم ناچیزی در تجارت جهانی داشته باشد آن هم در شرایطی که دیپلماسی اقتصادی کشورمان با سایر کشورهای همسایه در دولت سیزدهم کلید خورده است و زمینه صادرات تسهیل شده است.

این کارشناس گوهرتراشی خاطرنشان کرد: در همین راستا نهادهای متولی از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو باید بتوانند با معرفی ظرفیت های معدنی در حوزه اکتشافات، برندسازی و بازارسازی اقدام کنند.